Tüp bebek tedavisinde oluşan ve sağlıklı görünen embryoların kromozomal yapılarının sağlıklı olup olmadığını (anöploidi) değerlendirme işlemidir. Anöploidi sperm veya yumurtada olabildiği gibi döllenmeyi takiben embryoda da oluşabilir. Anöploidi çocukta fiziksel ve zeka gelişimi açısından sorunlara sebep olabilir. Amaç fiziksel ve psikolojik olarak sağlıklı bebeklerin doğmasına yardımcı olmaktır.

Anöploidi taraması için PGT kimlere yapılır?

Tüp bebekte elde edilen embriyoların bazıları rahimiçine (endoemtriuma) yuvalanamaz, bazıları yuvalanır (implante olur) gebelik testi pozitif çıkar, sonra normal bir gebelik halinde görülemez bazen küretaj ile kesenin alınması gerekebilir. Böyle durumlarda gelişim başarısızlıklarının nedenleri arasında komozomal düzensizlikler en büyük payı oluşturmaktadır. Erken dönem düşüklerde görülen en yaygın kromozomal anomaliler, 13, 16, 18, 21 ve 22. kromozomlarda trizomi (bir kromozomdan üç tane bulunması), monozomi (kromozomun bir kopyasının bulunması) ve cinsiyet kromozomlarında (X ve Y) sayısal bir anormallik bulunmasıdır. PGS/ PGT işlemi düşük ve canlı doğumlarda kromozomal anomalinin en sık görüldüğü kromozomlara (13, 16, 18, 21, 22, X ve Y) uygulanır.

Tek gen hastalığı için preimplantasyon genetik tanı (PGT) nedir?

Bazı durumlarda Preimplantasyon Genetik Tanı (PGT) kısırlık tedavisi için değil, bilinen bir gen hastalığı nedeni ile yapılabilir. Kistik fibrozis, talasemi ya da dengeli yapısal translokasyon riski taşıyan çiftlere uygulanır. 
Dengeli yapısal translokasyon genetik olarak dengesiz gamet (sperm ya da ) oluşmasına neden olur ki bunlar döllenmeyi gerçekleştirirse, genetik materyalde eksiklikler ya da fazlalıklara neden olarak kromozomal olarak anormal bir embriyo oluşmasına neden olabilir. Embriyoda meydana gelen böyle bir durum embriyonun ölümüne, düşüğe ya da ciddi sağlık problemleri olan bir çocuğun doğumuna neden olabilir.

PGS/ PGT Nasıl ve Ne Zaman Gerçekleşir?

Embriyo fertilizasyonun ardından kültür sisteminde 8-10 hücreli evreye gelinceye kadar 3-5 gün takip edilir. Bu 3 günlük embriyoların blastomerlerinden bir ya da iki hücre biyopsi ile alınır ve belirli kromozomlara kromozomal analiz yapılır. PGS/ PGT işlemi düşük ve canlı doğumlarda kromozomal anomalinin en sık görüldüğü kromozomlara (13, 16, 18, 21, 22, X ve Y) uygulanır.
Biyopsi yapılmış olan embriyolar blastokist aşamasına gelinceye kadar 5 ya da 6. güne kadar takip edilir. Blastokist evresinde yapılan biopside üçüncü gün embryosunda yapılan biopsilerde karşılaşma olasılığı bulunan mozaisizme (bazı hücrelerde normal, bazı hücrelerde anormal kromozom yapısının bulunması) bağlı hatalar ekarte edilir, avantajı budur. Sadece anomali görülmeyen embriyolar saptanır, yaşa ve daha önceki bilgilere göre embryo sayısına karar verilir ve transfer edilir.
Kromozomlara PGS/PGT işlemi yapılırken Fluorescence In Situ Hybridization (FISH) yöntemi ile özel problar (küçük DNA parçaları) analizi yapılacak olan belirli bölgelere bağlanır. Her prob farklı bir floresan boya ile etiketlenir. Bu floresan probları biopsi olarak alınmış hücreler ile etkileşime sokulur ve özel kromozomlar ile hibritleşmesi beklenir. Genetikçi tarafından floresan mikroskobu kullanılarak belirli kromozomda görülen renkli sinyaller değerlendirilir. Tek bir sinyal monozomi, iki tane olanı disomi (normal), ve üç olan trizomi olarak değerlendirilir. Böylece belirli kromozomlardaki anöploidi belirlenebilir.

PGS/PGT nin avantajları nelerdir?

Transfer edilecek olan en iyi embriyoyu seçerek, gebelik oranı arttırmak, dondurulacak ya da elenecek olan embriyoya karar vermek,
Düşük riskini azaltmak,
Hastalara daha iyi bir yönlendirme yapabilmektir.

Kapsamlı koromozom taraması ile bütün kromozomlar incelenebilmektedir (23 çift). Bu işlem zor ve zaman alan bir işlemdir. Bu nedenle taraması yapılan embryoların dondurulması ve daha sonra rahim içi zarının yeniden hazırlandığı bir dönemde transferi tercih edilmektedir.

PGT hangi durumlarda faydalıdır

İleri yaş ( 35 üstü)
Tekrarlayan düşükler
Tekrarlayan tüp bebek başarısızlığı
Önceki gebeliğinde kromozom anomalisi olması
Anormal morfolojili spermler ile İntrasitoplazmik sperm enjeksiyonu (ICSI) uygulanması
Spermde anöploidi olması
Çiftlerden en az birinde anöploid mozaisizm görülmesi
Çiftlerden en az birinin X e bağlı olan hastalık taşıyıcısı olması
PGT Endikasyonları
Çiftlerden en az birinin yeniden düzenlenmiş yapısal kromozom taşıyıcısı olması (translokasyon, inversiyon, delesyon)
PGT yönteminin bazı endişe ve dezavantajları bulunmaktadır:
Hazırlık ya da biyopsi aşamasında bazı teknik problemler yaşanabilir
Başarılı bir IVF ve PGT işlemi yapılsa bile transfer sonrası gebelik oluşmayabilir.
Tek bir hücrenin analiz sonuçları mozaisizmden kaynaklı olarak teşhis edilememiş ya da sınırlı olabilir (embriyonun blastomerlerinde farklı içerikler olmasından dolayı). Bu nedenle prenatal teşhis ile sonuç onaylanmalıdır. Bu sorun blastokist aşamasında PGT yapıldığında aşılmaktadır.